Στη ζωή του ανθρώπου, υγεία και περιβάλλον είναι στενά συνδεδεμένα και επηρεάζουν το ένα το άλλο. Κάθε ανάσα που παίρνουμε, κάθε γουλιά νερού που πίνουμε, μάς συνδέει με τον κόσμο γύρω μας. Ωστόσο, σπάνια σταματάμε να σκεφτούμε την έκταση αυτής της σύνδεσης και πώς οι καθημερινές μας ενέργειες επηρεάζουν την υγεία μας και την ευημερία του πλανήτη. Οι άνθρωποι εξαρτώνται από τον φυσικό κόσμο που τους περιβάλλει, αλλά, παραδόξως, όχι τόσο πολύ το αντίστροφο.
Ένα υγιές περιβάλλον είναι ζωτικής σημασίας για την «εξασφάλιση μιας υγιούς ζωής και την προώθηση της ευημερίας για όλους σε όλες τις ηλικίες», όπως υποδεικνύει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας.
Τι είναι η περιβαλλοντική δημόσια υγεία;
Η περιβαλλοντική δημόσια υγεία, αναφέρεται στη σύνδεση του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας και ασχολείται με τους περιβαλλοντικούς παράγοντες που επηρεάζουν την ανθρώπινη υγεία, συμπεριλαμβανομένων φυσικών, χημικών και βιολογικών παραγόντων καθώς και όλων των συμπεριφορών που σχετίζονται με αυτούς τους παράγοντες. Συλλογικά, αυτές οι συνθήκες αναφέρονται ως παράγοντες καθορισμού της περιβαλλοντικής υγείας.
Οι απειλές σε οποιονδήποτε από αυτούς τους παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά την ανθρώπινη υγεία και την ευημερία ολόκληρου του πληθυσμού. Η αντιμετώπιση των καθοριστικών παραγόντων της περιβαλλοντικής υγείας βελτιώνει άμεσα την υγεία των πληθυσμών. Έμμεσα, επίσης ενισχύει την παραγωγικότητα και αυξάνει την απόλαυση αγαθών και υπηρεσιών που δεν σχετίζονται με την υγεία.
Περιβαλλοντικοί παράγοντες και οι επιπτώσεις τους στην υγεία των ανθρώπων
Η ρύπανση του αέρα, του νερού και του εδάφους, καθώς και η έκθεση σε τοξικές χημικές ουσίες, θέτουν σημαντικές απειλές για την υγεία μας. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εκτιμά ότι ένα σημαντικό ποσοστό της παγκόσμιας επιβάρυνσης νοσηρότητας και θνησιμότητας αποδίδεται σε περιβαλλοντικούς παράγοντες, υπογραμμίζοντας τη άμεση σχέση μεταξύ ανθρώπινης υγείας και περιβάλλοντος. Αυτό τονίζει την επείγουσα ανάγκη να αντιμετωπίσουμε αυτές τις προκλήσεις συνολικά.
Αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία των ανθρώπων
Σήμερα, υπάρχουν πολλές επιπτώσεις στην υγεία που υποτίθεται ότι προκαλούνται από περιβαλλοντικούς παράγοντες. Ακολουθούν μερικά παραδείγματα:
- Αναπνευστικές ασθένειες, άσθμα και αλλεργίες λόγω ρύπανσης του αέρα, είτε σε εσωτερικούς είτε σε εξωτερικούς χώρους.
- Αναπτυξιακές νευρολογικές διαταραχές που προκαλούνται από βαρέα μέταλλα, έμμονους οργανικούς ρύπους (POPs) όπως οι διοξίνες, οι PCBs και τα φυτοφάρμακα.
- Καρκίνος της παιδικής ηλικίας που αποδίδεται σε διάφορους φυσικούς, χημικούς και βιολογικούς παράγοντες (π.χ., έκθεση σε καπνό τσιγάρου στο σπίτι και επαγγελματική έκθεση γονέων σε διαλύτες).
- Η έκθεση στον καπνό τσιγάρου κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης αυξάνει τον κίνδυνο αιφνίδιου βρεφικού θανάτου (SIDS), χαμηλού βάρους κατά τη γέννηση, μειωμένης πνευμονικής λειτουργίας, άσθματος, αναπνευστικών λοιμώξεων και λοιμώξεων του μέσου ωτός.
- Τα φυτοφάρμακα πιθανώς επηρεάζουν την ανοσολογική κατάσταση, διαταράσσουν ενδοκρινικές διαδικασίες, προκαλούν νευροτοξικές διαταραχές και συμβάλλουν στον καρκίνο.
- Η υπεριώδης ακτινοβολία μπορεί να καταστείλει την ανοσολογική αντίδραση και αποτελεί κύρια πηγή καρκίνου του δέρματος.
- Έρευνες δείχνουν ότι η έκθεση σε υψηλά ή επίμονα επίπεδα θορύβου κοντά σε σχολεία μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στη μάθηση.
Η απόλυτη εξάρτησή μας από το περιβάλλον μάς καθιστά ευάλωτους σε σημαντικές περιβαλλοντικές αλλαγές, όπως η κλιματική αλλαγή, μια διαδικασία με σημαντικές συνέπειες για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον, όπως αναλύεται σε άλλη ενότητα. Αυτές οι αλλαγές μπορούν να οδηγήσουν σε σοβαρές διαταραχές στα οικοσυστήματα και την υγεία τόσο των ανθρώπων όσο και των ζώων.
Η σημασία της συλλογικής δράσης
Η αναγνώριση της στενής σχέσης μεταξύ υγείας και περιβάλλοντος είναι το πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών καθοριστικών παραγόντων και απαιτεί συλλογική προσπάθεια από άτομα, κοινότητες, κυβερνήσεις και οργανώσεις. Από την παρακολούθηση και τον έλεγχο της ρύπανσης έως την προώθηση βιώσιμων γεωργικών πρακτικών και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, όλοι έχουμε ρόλο να διαδραματίσουμε στην προστασία της υγείας μας και του περιβάλλοντός μας.
Η καθοριστική σύνδεση μεταξύ περιβαλλοντικών παραγόντων και αρνητικών επιπτώσεων στην υγεία και το περιβάλλον είναι ζωτικής σημασίας για την αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων.
Η περιβαλλοντική επιβάρυνση δεν είναι σταθερή αλλά αντιθέτως μεταβάλλεται, ενώ παράλληλα διαφέρουν και οι τρόποι με τους οποίους οι άνθρωποι εκτίθενται σε αυτή.
Επιπλέον, και άλλοι παράγοντες αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, κάνοντας τη μελέτη αυτών των σχέσεων ιδιαίτερα σύνθετη. Ωστόσο, μέσω της συνεχούς έρευνας και συντονισμένης δράσης, μπορούμε να προχωρήσουμε προς μια βαθύτερη κατανόηση αυτών των προβλημάτων.
Η σημασία της συλλογικής δράσης είναι σαφής στην προστασία της υγείας μας μέσω της διαφύλαξης του περιβάλλοντός μας. Αντιμετωπίζοντας τους περιβαλλοντικούς καθοριστικούς παράγοντες της ανθρώπινης υγείας και του περιβάλλοντος και συνεργαζόμενοι για τη μείωση των περιβαλλοντικών κινδύνων, μπορούμε να διαμορφώσουμε ένα υγιέστερο και πιο βιώσιμο μέλλον για όλους.