Για να μιλήσουμε για το phubbing, πρέπει πρώτα να θέσουμε το θέμα στο σωστό πλαίσιο. Αντιμετωπίζουμε γνώριμες αλλά και σύγχρονες προκλήσεις στον συνεχώς μεταβαλλόμενο κόσμο των ανθρώπινων σχέσεων. Με την εξέλιξη των νέων τεχνολογικών μορφών, προσαρμόζουμε κάποια προβλήματα στις σχέσεις μας και υιοθετούμε νέο λεξιλόγιο, όπως το ghosting ή το cloaking. Παρά την προφανή ευκολία της διαρκούς συνδεσιμότητας στη σημερινή ψηφιακή εποχή, η ποιότητα της επικοινωνίας –που είναι θεμελιώδης σε κάθε σχέση– δεν καθορίζεται από τον αριθμό των διαθέσιμων καναλιών, αλλά από τη διάθεση να φροντίσουμε και να καλλιεργήσουμε την επικοινωνία αυτή.
Η έλευση των smartphones στα μέσα της περασμένης δεκαετίας σηματοδότησε ένα σημείο καμπής στη σύγχρονη ζωή και πλέον είναι παρόντα σε κάθε πτυχή της καθημερινότητάς μας. Η ψηφιακή συνδεσιμότητα έχει γίνει πανταχού παρούσα. Πολλοί άνθρωποι χρησιμοποιούν τα κινητά τους τηλέφωνα για να έχουν πρόσβαση σε πλατφόρμες όπως το Facebook, το WhatsApp, το Twitter ή το Instagram, αναζητώντας κοινωνική αλληλεπίδραση. Αυτό συνεπάγεται μια διαρκή εξέλιξη στον τρόπο που σχετιζόμαστε μεταξύ μας.
Τι είναι το phubbing;
Ο όρος phubbing προέρχεται από τη σύνθεση των λέξεων phone (τηλέφωνο) και snubbing (σνομπάρισμα) και αναφέρεται στην πρακτική του να δίνουμε περισσότερη προσοχή στο κινητό μας τηλέφωνο παρά στους ανθρώπους γύρω μας, ιδιαίτερα σε κοινωνικές περιστάσεις όπως συναντήσεις με φίλους, οικογένεια ή ραντεβού. Αυτή η συμπεριφορά μπορεί να κάνει τους άλλους να αισθάνονται υποτιμημένοι, δημιουργώντας την εντύπωση ότι όσα λένε δεν είναι σημαντικά για το άτομο που είναι απορροφημένο στη συσκευή του.
Η στάση αυτή μειώνει την εγγύτητα και την εμπιστοσύνη στις διαπροσωπικές σχέσεις, καθώς το άτομο που είναι απασχολημένο με το κινητό του αποσυνδέεται από τη συζήτηση και μπορεί ακόμα και να σταματήσει να ανταποκρίνεται όταν τού μιλούν.
Παρόλο που η χρήση του κινητού μπορεί να φαίνεται ως ένας τρόπος διατήρησης της επαφής μέσω των κοινωνικών δικτύων, στην πραγματικότητα μπορεί να οδηγήσει σε αποξένωση από τις δια ζώσης σχέσεις. Μελέτες δείχνουν ότι αυτή η πρακτική μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες τόσο στις προσωπικές σχέσεις όσο και στην ψυχική υγεία.
Phubbing και ψυχική υγεία
Το phubbing μπορεί να σχετίζεται με εθισμό στη συσκευή ή έλλειψη αυτοελέγχου. Ο εγκέφαλός μας είναι προγραμματισμένος να επιβραβεύει συμπεριφορές που θεωρεί ευχάριστες, απελευθερώνοντας ντοπαμίνη – έναν νευροδιαβιβαστή που συνδέεται με αισθήματα ευχαρίστησης και χαλάρωσης.
Όταν ελέγχουμε το κινητό μας και λαμβάνουμε ειδοποιήσεις, αυτές οι απρόβλεπτες ενέργειες ενεργοποιούν το σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου, απελευθερώνοντας ντοπαμίνη και δημιουργώντας μια αίσθηση ικανοποίησης. Αυτή η άμεση ανταμοιβή ενισχύει τη συμπεριφορά τού συνεχούς ελέγχου του κινητού, ακόμη και σε κοινωνικές καταστάσεις όπου θα έπρεπε να δίνουμε προσοχή στους γύρω μας.
Το αυστραλιανό λεξικό Macquarie ξεκίνησε μια παγκόσμια εκστρατεία το 2012 για να διαδώσει την έννοια του phubbing, που πλέον αποτελεί όλο και πιο συχνό φαινόμενο στην κοινωνία. Έρευνες αποκαλύπτουν ότι ο εθισμός στα κινητά τηλέφωνα είναι μια από τις κύριες αιτίες αυτής της συμπεριφοράς, με σημαντικές ψυχολογικές και κοινωνικές επιπτώσεις.
Σε κοινές στιγμές, μια απλή ειδοποίηση στο κινητό μπορεί να προκαλέσει άμεση αποσύνδεση, οδηγώντας το άτομο να παραμελήσει τον συνομιλητή του. Αυτή η συμπεριφορά αποτελεί συχνή πηγή συγκρούσεων στις σχέσεις. Ψυχολόγοι και ειδικοί στις διαπροσωπικές σχέσεις αναφέρουν ότι το phubbing είναι ένα επαναλαμβανόμενο παράπονο των ασθενών τους, οι οποίοι νιώθουν παραμελημένοι από τους συντρόφους τους λόγω του εθισμού τους στο κινητό.
Έξι συμβουλές για να αποφύγετε το Phubbing
1. Θέστε χρονικά όρια στη χρήση του κινητού
Αφιερώστε συγκεκριμένες ώρες μέσα στην ημέρα για να ελέγχετε το κινητό σας και να απαντάτε σε μηνύματα ή emails. Εκτός αυτών των ωρών, κρατήστε το κινητό σας σε αθόρυβη λειτουργία ή απενεργοποιήστε τις ειδοποιήσεις για να μειώσετε τον πειρασμό του συνεχούς ελέγχου.
2. Δώστε προτεραιότητα στην προσωπική επικοινωνία
Όταν είστε με φίλους, οικογένεια ή αγαπημένα πρόσωπα, εστιάστε στην παρούσα στιγμή και στη συζήτηση. Αποφύγετε την παρόρμηση να ελέγχετε το κινητό σας κατά τη διάρκεια αυτών των αλληλεπιδράσεων και δείξτε σεβασμό και πλήρη προσοχή στους γύρω σας.
3. Καλλιεργήστε την αυτογνωσία
Αναγνωρίστε πότε χρησιμοποιείτε υπερβολικά το κινητό σας ή σε ακατάλληλες στιγμές, όπως κατά τη διάρκεια των γευμάτων ή των συνομιλιών. Ελέγξτε τη χρήση της συσκευής σας και συνειδητοποιήστε τον αντίκτυπο που μπορεί να έχει στις σχέσεις και τη συναισθηματική σας ευεξία.
4. Δείξτε ενσυναίσθηση
Σκεφτήκατε ποτέ πώς μπορεί να αισθάνονται οι γύρω σας όταν χρησιμοποιείτε το κινητό σας; Προσπαθήστε να μπείτε στη θέση των άλλων και να αντιληφθείτε πώς οι πράξεις σας επηρεάζουν τα συναισθήματά τους.
5. Θέστε σαφείς κανόνες στις σχέσεις σας
Αν κάποιος κοντά σας ελέγχει συνεχώς το κινητό του όταν περνάτε χρόνο μαζί, συζητήστε το. Εκφράστε τις ανησυχίες σας για το phubbing και συμφωνήστε σε κανόνες σχετικά με τη σωστή χρήση των κινητών. Η θέσπιση ξεκάθαρων προσδοκιών μπορεί να αποτρέψει παρεξηγήσεις και συγκρούσεις.
6. Βρείτε εναλλακτικές στη χρήση του κινητού
Αναζητήστε δραστηριότητες που σάς επιτρέπουν να συνδεθείτε με τους άλλους και να απολαύσετε την παρούσα στιγμή χωρίς εξάρτηση από το κινητό σας. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει δημιουργικές δραστηριότητες, υπαίθριες εξορμήσεις ή απλές συζητήσεις χωρίς ψηφιακούς περισπασμούς.