Οι ξηρασίες, φυσικά φαινόμενα που έχουν επηρεάσει διάφορους πολιτισμούς κατά τη διάρκεια της ιστορίας, έχουν προκαλέσει παγκόσμια ανησυχία με καταστροφικές οικονομικές και ανθρωπιστικές συνέπειες. Από την αρχή του 21ου αιώνα, αυτές οι κρίσιμες περίοδοι έλλειψης νερού έχουν σημειώσει αύξηση 30%, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ.
Κατά τη διάρκεια των αιώνων, οι ξηρασίες έχουν αφήσει το στίγμα τους σε πολιτισμούς όπως οι Μάγια, οι οποίοι επικαλέστηκαν τον θεό Τσαάκ για να αποκτήσουν βροχές ώστε να αναζωογονήσουν τις καλλιέργειές τους. Ωστόσο, η απουσία βροχής είναι μια κατάσταση που συνεχίζει να επηρεάζει περίπου 55 εκατομμύρια ανθρώπους κάθε χρόνο σήμερα. Η ιστορία μας διδάσκει ότι η ξηρασία είναι μια υπενθύμιση της επίμονης πρόκλησης που αυτή αντιπροσωπεύει με την πάροδο του χρόνου και συνεχίζει να αυξάνεται.
Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΜΙΑ ΞΗΡΑΣΙΑ
Είναι κρίσιμο να κατανοήσουμε τη διαφορά μεταξύ ξηρασίας, αραιότητας και καλοκαιρινής ξηρασίας. Η ξηρασία ορίζεται ως μια έλλειψη νερού σε μια περιοχή κατά τη διάρκεια μιας συγκεκριμένης περιόδου, με την έλλειψη βροχής να είναι η θεμελιώδης μεταβλητή. Σύμφωνα με την αναφορά «Ξηρασίες σε Αριθμούς 2022» του ΟΗΕ, ο αριθμός και η διάρκεια των ξηρασιών έχουν αυξηθεί κατά 30% από το 2000, συνδεόμενα εν μέρει με την κλιματική αλλαγή και τις υψηλότερες θερμοκρασίες που αυξάνουν την εξάτμιση.
Ο Σέρτζιο Βικέντε, Ερευνητής Καθηγητής στο Πυρηναϊκό Ινστιτούτο Οικολογίας, τονίζει ότι αν και οι ξηρασίες δεν μπορούν να προβλεφθούν μετεωρολογικά, οι επιπτώσεις τους μπορούν να μετριαστούν με τη σωστή διαχείριση του νερού.
ΠΟΛΥΔΙΑΣΤΑΤΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΩΝ ΞΗΡΑΣΙΩΝ
Οι συνέπειες των ξηρασιών καλύπτουν πολλαπλά επίπεδα: περιβαλλοντικό, οικονομικό, κοινωνικό και πολιτιστικό. Περιβαλλοντικά, υπάρχουν αρνητικές επιπτώσεις στη ρύπανση και στην παραγωγή φυτών. Σε οικονομικό επίπεδο, τομείς όπως η γεωργία, η παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας και η ποιότητα του νερού επηρεάζονται άμεσα, οδηγώντας σε επισιτιστική ανασφάλεια, ανεργία και φτώχεια.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας προειδοποιεί ότι οι ξηρασίες απειλούν τα προς το ζην εκατομμυρίων ανθρώπων, με παγκόσμιες οικονομικές απώλειες περίπου 124 δισεκατομμυρίων δολαρίων μεταξύ 1998 και 2017 και περισσότερους από 650.000 θανάτους μεταξύ 1970 και 2019, με περισσότερους από 90% να είναι σε αναπτυσσόμενες χώρες.
Ο ΧΑΡΤΗΣ ΤΩΝ ΞΗΡΑΣΙΩΝ ΣΗΜΕΡΑ
Τους τελευταίους μήνες, χώρες όπως η Χιλή, η Αργεντινή, η Σομαλία και η Μαδαγασκάρη έχουν βιώσει ξηρασίες που έχουν προσελκύσει την παγκόσμια προσοχή. Η Ισπανία, η Γαλλία, η Ιταλία, το Μαρόκο και η Αλγερία είναι επίσης μεταξύ των πιο σοβαρά πληγεισών περιοχών. Ο Σέρτζιο Βικέντε επισημαίνει τη σοβαρότητα στις λεκάνες Καταλωνίας και Γκουαδαλκιβίρ στην Ισπανία, προβλέποντας απώλειες στην παραγωγή σιτηρών που ποτίζονται από τη βροχή.
Στη Χιλή και τη βόρεια Αργεντινή, η παρατεταμένη ξηρασία έχει προκαλέσει σημαντικές αγροτικές απώλειες, ενώ στη Σαχέλ και την Ανατολική Αφρική, η κοινωνική, πολιτική και οικονομική κατάσταση επιτείνει τις επιπτώσεις της ξηρασίας, με περιπτώσεις μετανάστευσης και θνησιμότητας λόγω έλλειψης τροφίμων.
ΛΥΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΙΩΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΤΩΝ ΞΗΡΑΣΙΩΝ
Αυτά τα φαινόμενα είναι κυκλικά αλλά γίνονται ολοένα και πιο συχνά και σοβαρά, απειλώντας να αλλάξουν τον κόσμο αν δεν ενεργήσουμε άμεσα. Αυτή η έλλειψη νερού, η οποία αρχικά επηρέασε κυρίως την Αφρική, τώρα εξαπλώνεται σε όλες τις ηπείρους, από την Ασία και τον Ειρηνικό μέχρι την Ευρώπη.
Για να αντισταθούμε στις επιπτώσεις των ξηρασιών, είναι απαραίτητο να βελτιστοποιήσουμε τη χρήση του νερού, να προωθήσουμε την αποδοτικότητα του νερού και να υιοθετήσουμε εργαλεία διαχείρισης υδάτινων πόρων. Η αδράνεια θα μπορούσε να οδηγήσει σε περισσότερους από 75% του παγκόσμιου πληθυσμού να επηρεαστούν από ξηρασίες μέχρι το 2050, προειδοποιεί ο ΟΗΕ. Η αντιμετώπιση αυτής της παγκόσμιας κατάστασης απαιτεί άμεση και συνεργατική δράση για την οικοδόμηση ανθεκτικών συστημάτων ικανών να αντεπεξέλθουν στις ξηρασίες και να διατηρήσουν τον πλανήτη μας για τις επόμενες γενιές.
ΆΜΕΣΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ
Εάν δεν ληφθούν μέτρα, πορευόμαστε προς ένα μέλλον όπου το πόσιμο νερό και οι παραγωγικές γαίες θα είναι ένα μακρινό όνειρο για δισεκατομμύρια ανθρώπους. Προβλέπεται ότι μέχρι το 2050, 216 εκατομμύρια άνθρωποι θα μπορούσαν να αναγκαστούν να μεταναστεύσουν λόγω ξηρασιών. Αυτό το σενάριο θα επηρεάσει όχι μόνο εκατομμύρια, αλλά δισεκατομμύρια ανθρώπους, δημιουργώντας εντάσεις, πείνα και τεράστιες οικονομικές απώλειες που θα επηρεάσουν ολόκληρο τον παγκόσμιο πληθυσμό και θα εμποδίσουν την πρόοδο προς τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης.
ΕΛΠΙΔΑ ΣΤΗ ΔΥΣΚΟΛΙΑ: Η ΛΥΣΗ
Αν και η διάσταση της πρόκλησης είναι σημαντική, υπάρχει ελπίδα. Σε αντίθεση με άλλους κινδύνους, οι ξηρασίες είναι προβλέψιμες και εξελίσσονται αργά, γεγονός που καθιστά δυνατή την πρόβλεψή τους. Το κλειδί είναι η μαζική ανταλλαγή γνώσεων, η εκπαίδευση, η καλή διακυβέρνηση και η κατάλληλη χρηματοδότηση. Οι κοινότητες που πλήττονται από την κρίση της κλιματικής αλλαγής χρειάζονται υποστήριξη για να προσαρμόσουν τις γεωργικές τεχνικές, να διαχειριστούν τη γη και να οικοδομήσουν ανθεκτικότητα.