Η συζήτηση γύρω από τη συμπεριληπτική γλώσσα μπορεί να προκαλέσει ποικίλες αντιδράσεις—περιέργεια, σύγχυση, σκεπτικισμό ή ενδιαφέρον. Πέρα όμως από προσωπικές απόψεις, είναι γεγονός πως η γλώσσα επηρεάζει τον τρόπο που σχετιζόμαστε με τους άλλους, ιδιαίτερα στο εργασιακό περιβάλλον.
Τι είναι η συμπεριληπτική γλώσσα;
Η συμπεριληπτική γλώσσα είναι ένας τρόπος επικοινωνίας που επιδιώκει να αποφεύγει προκαταλήψεις, στερεότυπα ή αποκλεισμούς απέναντι σε συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες—ειδικά σε σχέση με το φύλο, αλλά και την καταγωγή, την ηλικία, τη λειτουργική ποικιλομορφία, τον σεξουαλικό προσανατολισμό ή άλλα στοιχεία ταυτότητας.
Ο στόχος της δεν είναι να αλλάξει τη γλώσσα ή να δυσκολέψει την επικοινωνία, αλλά να την κάνει πιο καθαρή, δίκαιη και αντιπροσωπευτική της ποικιλομορφίας που υπάρχει στην κοινωνία και, φυσικά, στις ομάδες εργασίας μας.
Ένα απλό παράδειγμα: αντί για “οι εργαζόμενοι της εταιρείας“, μπορούμε να πούμε “η ομάδα εργασίας“, “το προσωπικό“, ή “τα άτομα που εργάζονται στην εταιρεία“. Μικρές αλλαγές με μεγάλο αντίκτυπο.
Γιατί είναι σημαντική στον εργασιακό χώρο;
1. Προάγει τον σεβασμό και τη συνύπαρξη:
Μια γλώσσα που συμπεριλαμβάνει όλους διασφαλίζει ότι κανείς δεν αισθάνεται αόρατος ή παραγκωνισμένος. Η αναγνώριση της ταυτότητας κάθε ατόμου ενισχύει το κλίμα συνεργασίας και μειώνει τις δυσάρεστες ή διακριτικές συμπεριφορές.
2. Ενισχύει την εσωτερική επικοινωνία:
Η συμπεριληπτική γλώσσα προάγει μια πιο ξεκάθαρη, οριζόντια και συμπονετική επικοινωνία. Έτσι ενδυναμώνονται οι σχέσεις της ομάδας και περιορίζονται οι παρεξηγήσεις.
3. Αντικατοπτρίζει τις αξίες της εταιρείας:
Πολλοί οργανισμοί εφαρμόζουν ήδη πολιτικές ποικιλομορφίας και ένταξης. Η χρήση γλώσσας που συνάδει με αυτές τις αξίες δείχνει συνοχή μεταξύ λόγων και πράξεων.
4. Είναι συλλογική ευθύνη:
Η χρήση συμπεριληπτικής γλώσσας δεν είναι αποκλειστική ευθύνη του τμήματος Ανθρώπινου Δυναμικού. Κάθε άτομο, σε κάθε ρόλο, μπορεί να συμβάλει σε μια πιο σεβαστική κουλτούρα μέσα από τον τρόπο που επικοινωνεί.
Πώς μπορούμε να εφαρμόσουμε τη συμπεριληπτική γλώσσα στην εργασία;
Δεν σημαίνει ότι πρέπει να μιλάμε τεχνητά ή επιτηδευμένα. Πρόκειται για την προσοχή που δίνουμε στις λέξεις που χρησιμοποιούμε και για μικρές προσαρμογές στην καθημερινή επικοινωνία. Ορίστε μερικές πρακτικές συμβουλές:
1. Αποφύγετε το γενικό αρσενικό:
Συχνά χρησιμοποιούμε το αρσενικό ως “ουδέτερη” μορφή, αλλά αυτό μπορεί να κάνει άλλες ομάδες αόρατες.
Αντί για: “Οι υπάλληλοι πρέπει να παραστούν στη συνάντηση”
Πείτε: “Το προσωπικό πρέπει να παραστεί” ή “Η ομάδα πρέπει να είναι παρούσα”.
Αντί για: “Καλώς ήρθατε στο ετήσιο συνέδριο”
Πείτε: “Καλωσορίζουμε όλες και όλους στο συνέδριο” ή “Καλώς ήρθατε, αγαπητή ομάδα”.
2. Χρησιμοποιήστε συλλογικούς ή ουδέτερους όρους:
- Διευθυντές → άτομα υπεύθυνα
- Τεχνικοί → τεχνική ομάδα
- Μαθητές → συμμετέχοντες / ομάδα
- Υποψήφιοι → αιτούντες / ενδιαφερόμενοι
- Χρήστες → πελάτες / κοινό
3. Αναθεωρήστε emails και έγγραφα:
Η γραπτή επικοινωνία αντικατοπτρίζει επίσης την κουλτούρα.
- “Αγαπητοί συνάδελφοι” → “Καλημέρα ομάδα” ή “Χαίρετε σε όλους και όλες”
- “Ευχαριστούμε όλους για την προσπάθεια” → “Ευχαριστούμε κάθε άτομο για την προσπάθειά του”
- “Ο επιλεγμένος υποψήφιος θα ενημερωθεί” → “Το επιλεγμένο άτομο θα ενημερωθεί”
4. Ακούστε, ρωτήστε και μάθετε:
Κανείς δεν τα καταφέρνει τέλεια από την αρχή. Αυτό που έχει σημασία είναι να είμαστε ανοιχτοί στη μάθηση, να ρωτάμε όταν δεν είμαστε σίγουροι, να διορθώνουμε τον εαυτό μας με φυσικότητα και να προσπαθούμε συνεχώς να βελτιωνόμαστε.
Τι γίνεται αν κάποιος διαφωνεί;
Είναι απολύτως φυσιολογικό να υπάρχουν διαφορετικές απόψεις γύρω από αυτό το θέμα. Κάποιοι μπορεί να νιώσουν ότι η συμπεριληπτική γλώσσα είναι περιττή ή ακούγεται “περίεργη”.
Σε τέτοιες περιπτώσεις, η καλύτερη προσέγγιση είναι ο διάλογος με σεβασμό. Δεν πρόκειται για επιβολή, αλλά για προσφορά εναλλακτικών που ενισχύουν την ένταξη και το ενδιαφέρον για τους άλλους.
Η συμπερίληψη είναι πράξη ενσυναίσθησης
Η γλώσσα που χρησιμοποιούμε στη δουλειά δεν είναι ουδέτερη. Αντικατοπτρίζει τις αξίες μας, τον σεβασμό μας και το είδος των σχέσεων που θέλουμε να χτίσουμε.
Η χρήση της συμπεριληπτικής γλώσσας είναι ένας πρακτικός και καθημερινός τρόπος να ενισχύσουμε ένα περιβάλλον εργασίας πιο δίκαιο, ασφαλές και σεβαστικό για όλους. Δεν χρειάζεται να αλλάξουμε τα πάντα από τη μια μέρα στην άλλη—αρκεί να προσέχουμε και να θέλουμε να βελτιωθούμε.
Γιατί, στο τέλος, το να μιλάμε με συμπερίληψη σημαίνει να μιλάμε με ενσυναίσθηση. Και αυτό είναι κάτι που όλοι μπορούμε να κάνουμε, ξεκινώντας από σήμερα.